سفارش تبلیغ
صبا ویژن

پایگاه اطلاع رسانی امام حسین ع


رجعت امام حسین(ع) در قرآن و روایات


.: سوال:

می خواستم در مورد بحث رجعت  و علی الخصوص رجعت حضرت امام حسین (ع) اطلاعاتی کسب کنم.

 

.: پاسخ:

«رجعت» را که عبارت است از »بازگشت گروهى از مؤمنان خالص« و »طاغیان و کفار بسیار شرور« بعد از ظهور حضرت مهدى(ع) و »در آستانه رستاخیز«1 باید از جمله امورى دانست که اعتقاد بدان خاصه پیروان مکتب تشیع است. و از جانب امامان بزرگوار شیعه(ع)، تأکیدات فراوانى بر اعتقاد بدان وارد گردیده است؛ تا بدانجا که در حدیثى از امام جعفر صادق(ع)، عدم ایمان به آن، همسنگ و هموزن انکار ایشان قرار داده شده و کسانى را که بدین موضوع اعتقاد ندارند، خارج از دایره »امامت و ولایت« معرفى فرموده‏اند:
»از ما نیست کسى که ایمان به رجعت نداشته باشد...«2
باید دانست؛ امر رجعت اگر چه در ابتدا براى ما آدمیان - که محصور در حصار مادیات هستیم - شگفت‏آور و عجیب به نظر مى‏رسد، و به همین دلیل گاهى در این امر شک و تردید مى‏نماییم و حتى زمانى هم پا را فراتر نهاده و به انکار آن مى‏پردازیم!! ولى اگر عقل معاداندیش را که با حجابهاى هوى و هوس پوشیده نشده باشد به کار گیریم و در این امر کمى اندیشه کنیم؛ خواهیم دید که بنا به چندین و چند دلیل عقلانى، وقوع رجعت، جاى هیچ‏گونه استبعاد و شگفتى ندارد و نیز اگر در آیات قرآن کریم، غور و بررسى نماییم؛ بدین نکته پى مى‏بریم که در این کتاب آسمانى، دهها آیه وجود دارد که هر یک به نوعى اثبات کننده موضوع رجعت مى‏باشند و نه تنها آیات قرآن کریم که احادیث و روایات بسیارى را در کتب معتبر حدیثى مى‏توان مشاهده کرد که بروقوع رجعت تأکید دارند.
و اما همانطور که از تعریف رجعت که در صدر این نوشتار ذکر شد، برمى‏آید، رجعت یعنى اعتقاد به بازگشت »مؤمنان خالص« و »کفار و ظالمان خالص«، آنان‏که در طول حیات دنیوى خود جزو رهبران و سردمداران ایمان و کفر محسوب مى‏شده‏اند، و بدین ترتیب در مى‏یابیم که امر رجعت تنها شامل عده‏اى از انسانها مى‏شود و نه همه آنها! همانطور که در حدیثى از امام جعفر صادق(ع)، مى‏خوانیم که فرمود:
»رجعت عمومى نیست بلکه جنبه خصوصى دارد؛ تنها گروهى بازگشت مى‏کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند.«3
و مطابق این حدیث شریف از جمله کسانى که در هنگامه رجعت به این عالم برمى‏گردند کسانى هستند که در ایمان، خالص و ناب بوده‏اند و به تعبیر رساتر، امام مؤمنان و مولاى صالحان و مقتداى پرهیزگاران گردیده‏اند، که یکى از آنها سالار شهیدان و سرور آزادگان حضرت ابا عبداللَّه‏الحسین(ع)، است، که در برخى از آیات قرآن کریم و نیز تعداد کثیرى از روایات و احادیث به رجعت آن حضرت تصریح گردیده است و آن را امرى حتمى‏الوقوع دانسته‏اند، که ذیلاً به دو نمونه از آیات قرآن کریم و تعدادى از روایات اسلامى که در خصوص رجعت آن حضرت وارد شده است اشاره مى‏نماییم:


الف) رجعت امام حسین(ع) در قرآن کریم:
همانطور که قبلاً گفتیم در قرآن کریم پیرامون مسئله رجعت و نیز رجعت حسین بن على(ع)، آیات فراوانى وجود دارد تا بدانجا که گفته‏اند: »در قرآن 18 آیه صریح در باب رجعت هست«4 و از جمله این آیات، آیات ششم و هفتم از سوره مبارکه نازعات مى‏باشد: »در آن روز که زلزله‏هاى وحشتناک همه چیز را به لرزه درمى‏آورند و به دنبال آن حادثه دومین رخ مى‏دهد.«
این دو آیه شریفه اشاراتى دارند به حوادثى که قبل از وقوع قیامت و رستاخیز روى مى‏دهند که از جمله آنها زلزله‏اى وحشتناک است که همه چیز را درهم ریخته و نظام جهان را دگرگون مى‏سازد.
»حضرت امام جعفر صادق(ع)، در (تأویل) این آیه شریفه فرموده‏اند:
»لرزاننده حسین بن على(ع)، و حادثه دومین، على بن ابیطالب(ع)، است. نخستین فردى که (در رجعت) قبر او شکافته شده (و از آن بیرون مى‏آید) و خاک را از سر مى‏زداید، حسین بن على(ع) است.«5
و نیز در این زمینه باید به آیه 6 از سوره مبارکه اسراء اشاره کرد، که خداوند عزیز در این آیه مى‏فرماید:
»آنگاه شما را روبه‏روى آنها قرار داده و بر آنها غلبه دهیم و به مال و فرزندان نیرومند، مدد بخشیم و عده جنگجویان شما را بسیار گردانیم.«
این آیه شریفه نیز طبق روایتى که از امام جعفر صادق(ع)، وارد گردیده، به موضوع رجعت امام حسین(ع)، اشاره دارد، چرا که آن حضرت فرمود: اول کسى که به دنیا برمى‏گردد؛ حضرت امام حسین(ع)، و اصحاب او و یزید و اصحاب او خواهند بود. پس همه ایشان را بکشد مثل آنکه ایشان کشته‏اند چنانچه حق تعالى فرموده است: ثم رددنا لکم...«6 و باز در روایت دیگرى امام صادق(ع)، در تأویل همین آیه فرماید: »... ثم رددنا لکم الکره علیهم« اشاره است به خروج امام حسین(ع)، با هفتاد نفر از اصحابش... و به مردم گویند که این حسین است که بیرون آمده است تا مؤمنان شک در او نکنند و بدانند که دجال و شیطان نیست و حضرت قائم در آن وقت در میان ایشان باشد...«7.
با توجه به دو آیه فوق‏الذکر این نکته به دست مى‏آید که امر رجعت و نیز رجعت امام حسین(ع)، از نظر این کتاب آسمانى امرى شدنى خواهد بود و به همین دلیل جاى شگفتى در آن وجود ندارد.


ب) رجعت امام حسین(ع)، در روایات:
یکى از منابع چهارگانه فقه اسلامى، حدیث و سنت است و به همین خاطر براى اثبات بعضى از احکام، قواعد و اعتقادات دینى ناگزیر از رجوع به احادیث و سنن منقول از پیامبر(ص)، و ائمه(ع)، هستیم، که این مطلب درباره »رجعت« نیز صادق است. یعنى براى پى بردن به کم و کیف رجعت، در کنار استدلال به قرآن کریم و عقل، باید از احادیث و روایات نیز بهره گرفت.
باید دانست درباره امر رجعت و حوادث پیرامون آن، روایات و احادیث فراوانى در کتب روائى و حدیثى مضبوط است. تا جایى که »شیخ حر عاملى در کتاب الایقاظ من‏الهجعه بالبرهان على الرجعه، 600 حدیث [درباره رجعت] روایت کرده است.«8 ولى از آنجا که بحث ما پیرامون رجعت امام سوم(ع)، است، فقط به برخى از روایاتى که در آنها به رجعت آن حضرت تصریح گردیده مى‏پردازیم.
روایت اول: »قطب راوندى و دیگران از جابر ازامام محمد باقر(ع)، روایت کرده است که حضرت امام حسین(ع)، در صحراى کربلا، پیش از شهادت فرمودند: ... اول کسى که زمین شکافته مى‏شود و از زمین بیرون مى‏آید من خواهم بود و بیرون آمدن من موافق مى‏افتد با بیرون آمدن امیرالمؤمنین و قیام قائم ما...«9
این روایت که علامه مجلسى آن را در حق‏الیقین آورده است بر این نکته تصریح مى‏فرماید که اولین رجعت کننده در هنگامه رجعت، امام حسین(ع)، است و در این مورد، احادیث فراوانى نقل گردیده که نمونه‏اى از آن را قبلاً و در شرح آیات سوره مبارکه نازعات نیز ذکر کردیم.
روایت دوم:
»... عیاشى از حضرت امام جعفر صادق(ع)، روایت کرده است که اول کسى که به دنیا برمى‏گردد حضرت امام حسین(ع)، است و اصحاب او و یزید و اصحاب او، پس همه ایشان را بکشد مثل آن که ایشان را کشته‏اند.«10
در این روایت علاوه بر آنچه قبلاً بدان اشاره نمودیم یعنى اولویت امام حسین(ع)، در رجعت، به رجعت اصحاب آن حضرت و نیز مخالفان و دشمنان ایشان هم اشاره گردیده و همانطور که ملاحظه مى‏شود تصریح گردیده که در واقعه رجعت، گوئى صحنه حماسه آفرین عاشورا بار دیگر تکرار گردیده و مجدداً مقاتله‏اى بین آن حضرت و سپاه یزید درمى‏گیرد که سرانجام و عاقبت آن، پیروزى و غلبه سپاه امام(ع)، بر سپاه کفر است و در واقع انتقام فجایع حادثه عاشورا از یزیدیان گرفته مى‏شود. و البته این انتقام‏گیرى از ظالمان و ستمگران، تنها منحصر به واقعه عاشورا نبوده، بلکه مطابق روایتى که از امام کاظم(ع)، وارد شده، در هنگامه رجعت بسیارى از مؤمنان از دشمنان خود، طلب حقوق پایمال شده خویش را مى‏نمایند و علاوه بر آن از عده‏اى از دشمنان خود، انتقام مى‏گیرند:
»... ارواح مؤمنان با ارواح دشمنان ایشان به سوى بدنها برمى‏گردند تا حق خود را از ایشان استیفاء کنند. هر که ایشان را عذاب و شکنجه کرده باشد انتقام از او بکشند و...«11
روایت سوم :
»... از حضرت امام محمد باقر(ع)، روایت گردیده که اول کسى که در رجعت برخواهد گشت حضرت امام حسین(ع)، خواهد بود و آن مقدار پادشاهى خواهد کرد که از پیرى، موهاى ابروهاى او بر روى دیده‏اش آویخته شود.«12
مطابق این روایت و روایات مشابه دیگر، در هنگامه رجعت براى برخى از ائمه(ع)، دورانى است که در طى آن در پهنه گیتى به حکمرانى پرداخته و حکومت مى‏نمایند، که از جمله آنها امام حسین(ع)، است که دوران حاکمیت آن حضرت بسیار طولانى خواهد بود.
باید دانست که از این روایت استفاده مى‏شود که فاصله بین قیام حضرت صاحب(ع)، و رجعت تا وقوع رستاخیز و برپا شدن قیامت، فاصله‏اى طولانى خواهد بود که در این فاصله همانطور که گفتیم عده‏اى از اولیاى الهى حکومت مى‏کنند و دنیا، روزگارى سرشار از صلح و صفا را به خود خواهد دید. دورانى که نشانى از ظلم و ستم وجود ندارد و »نیکان به دیدن دولت ائمه(ع) خوشحال شده و دیده‏هاى ایشان روشن مى‏گردد...«13.
از آنچه گفتیم نتیجه گرفته مى‏شود که اولاً امر رجعت، امرى حتمى الوقوع است و ثانیاً این امر منحصر به برخى از صلحا و اشقیا مى‏شود و نه همه آنها، که از آن جمله‏اند، امام حسین(ع)، که نخستین مراجعت کننده به دنیا است و پس از انتقام‏گیرى از پدیدآورندگان فاجعه عاشورا و گستردن صلح و صفا و آرامش در عرصه گیتى، مدت بسیارى را به اداره امور عالم و حاکمیت بر جهان بشریت مى‏پردازند.


--------------------------------------
پى ‏نوشتها :
1 . تفسیر نمونه ج15، ص555.
2 . علامه مجلسى، حق‏الیقین، ج2، ص2.
3 . تفسیر نمونه ج15، ص560.
4 . حسین عمادزاده، منتقم حقیقى، ص481.
5 . فضائل و سیره امام حسین(ع)، در کلام بزرگان، عباس عزیزى، ص69.
6 . حق الیقین ج2 ص12
7 . حق‏الیقین ج2 ص16
8 . حسین عمادزاده، منتقم حقیقى، ص482.
9 . علامه مجلسى، حق‏الیقین، ج2، ص7.
10 . همان، صص12ù11.
11 . همان، ص7.
12. همان
13. همان، ص10.