مکتبخانه ی صادق: عدالت برای زنان!
سفره ی شام و درس هشام و ابن ابی العوجاء (1) یکی شده بود. ته مانده ی غذا در ظرف های مسی خشک شده بود. دو ساعتی می شد که بحثشان گل انداخته بود. ابن ابی العوجاء سوال چالش برانگیزی یافته بود و هشام را گرفتار کرده بود!
-هشام! آیا خداوند حکیم است و بر همه ی امور دانایی مطلق دارد؟
-آری چنین است!
-آیه قرآن که مى فرماید: آنچه از زنان مورد علاقه شما قرار گیرد مى توانید تا چهار زن ازدواج نمائید و اگر نتوانستید بین آن ها عدالت نمائید، به یک نفر اکتفا کنید، آیا ضرورى و حتمى است؟ (2)
-بلی.
-پس این آیه قرآن که مى فرماید: هرگز نخواهید توانست بین زنان به عدالت رفتار نمائید، آیا با آیه قبل منافات ندارد؟ (3)
اگر خداوند، حکیم است ؛ پس چرا دو سخن مخالف و ضدّ یکدیگر در یک موضوع ایراد مى نماید؟
هشام چند بار دهانش را باز کرد و بست. کمی لب گزید و کمی چشم گرداند. در انتها فهمید پاسخ را نمی داند! سفره ی غذا را که چشم انتظار نظافت مانده بود بهانه کرد و پاسخ را به بعد، موکول!
***
-سلام علیکم! عجب است! موسم حج نیست؛ اینجا چه می کنی هشام؟
هشام با اضطراب به صورت بشاش و پر لبخند امام نگریست. کج خندی زد و طفره نرفت:
-به مشکلی علمی برخوردم! سوالی است از ابن ابی العوجاء...
***
بخار از روی دیگ کوچک مسی در سفره بالا می رفت. ابن ابی العوجاء با گردن خم خیره خیره هشام را نگاه می کرد که پاسخ سوالش را چنین می داد:
-در رابطه با آیه اوّل ، مقصود مصارف و مخارج زن است. یعنى اگر امکانات مالى برایتان فراهم بود و مایل بودید، مى توانید تا چهار زن را ازدواج نمائید؛ وگرنه بیش از یکى حقّ ندارید.
و امّا نسبت به دوّمین آیه قرآن ، مقصود علاقه و محبّت است ، که امکان ندارد مردى نسبت به تمام همسران خود یک نوع ابراز علاقه و محبّت داشته باشد.
بنابراین در این جهت ، رعایت عدالت امکان ندارد، برخلاف آیه اوّل که امکان عدالت هست و مى توان براى هر کدام یک نوع لباس ، منزل ، خوراک و... تهیّه و در اختیار آن ها قرار داد.
هشام لبخند پیروز مندانه ای زد و دست به طرف کاسه برد تا مقداری غذا برای خودش بریزد. ابن ابی العوجاء تند و تند پلک میزد. کمی چشم تنگ کرد و با زیرکی گفت:
-پاسخ از خودت نبود...!
هشام دیگر نتوانست خنده ی فرو خورده اش را پنهان کند! صدای خنده شان از خانه بیرون می رفت. هر دو می دانستند امام نبود کارشان زار بود...(4)
------------ --------- --------- -
پی نوشت:
1. هشام بن حکم و ابن ابی العوجاء هر دو از شاگردان امام صادق (ع) بودند.
2. نساء، 3
3. نساء 129
4. اعیان الشّیعة : ج 1، ص 662.